هم عصر فردوسی - شیخ طوسی

[ و شنید مردى دنیا را نکوهش مى‏کند فرمود : ] اى نکوهنده جهان ، فریفته به نیرنگ آن ، به ژاژهایش دلباخته و به نکوهشش پرداخته . فریفته دنیایى و سرزنشش مى‏نمایى ؟ تو بر دنیا دعوى گناه دارى ، یا دنیا باید بر تو دعوى کند که گنهکارى ؟ دنیا کى سرگشته‏ات ساخت و چسان به دام فریبت انداخت ؟ با خفتنگاههاى پدرانت که پوسیدند ؟ یا با خوابگاههاى مادرانت که در خاک آرمیدند ؟ چند کس را با پنجه‏هایت تیمار داشتى ؟ و چند بیمار را با دستهایت در بستر گذاشتى ؟ بهبود آنان را خواهان بودى ، و دردشان را به پزشکان مى‏نمودى . بامدادان ، که دارویت آنان را بهبودى نداد ، و گریه‏ات آنان را سودى . بیمت آنان را فایدتى نبخشید ، و آنچه خواهانش بودى به تو نرسید ، و نه به نیرویت بیمارى از آنان دور گردید . دنیا از او برایت نمونه‏اى پرداخت ، و از هلاکتجاى وى نمودارى ساخت . دنیا خانه راستى است براى کسى که آن را راستگو انگاشت ، و خانه تندرستى است آن را که شناختش و باور داشت ، و خانه بى نیازى است براى کسى که از آن توشه اندوخت ، و خانه پند است براى آن که از آن پند آموخت . مسجد محبان خداست ، و نمازگاه فرشتگان او ، و فرود آمد نگاه وحى خدا و تجارتجاى دوستان او . در آن آمرزش خدا را به دست آوردند و در آنجا بهشت را سود بردند . چه کسى دنیا را نکوهد حالى که بانگ برداشته است که جدا شدنى است ، و فریاد کرده است که ناماندنى است ، گفته است که خود خواهد مرد و از مردمش کسى جان به درنخواهد برد . با محنت خود از محنت براى آنان نمونه ساخت ، و با شادمانى‏اش آنان را به شوق شادمانى انداخت . شامگاه به سلامت گذشت و بامداد با مصیبتى جانگداز برگشت ، تا مشتاق گرداند و بترساند ، و بیم دهد و بپرهیزاند . پس مردمى در بامداد پشیمانى بد گوى او بودند و مردمى روز رستاخیز او را ستودند . دنیا به یادشان آورد ، و یادآور شدند . با آنان سخن گفت و گفته او را راست داشتند . و پندشان داد ، و از پند او بهره برداشتند . [نهج البلاغه]

شیخ طوسی

ترنم پرواز :: 87/12/5:: 6:0 صبح

هم عصر فردوسی

شیخ الطائفه محمدبن حسن طوسی، معروف به شیخ طوسی در رمضان سال 385هـ.ق دیده به جهان گشود.(1) در اینکه وی از مردم روستای طوس، طابران یا نوغان؛ یعنی مشهد کنونی یا از دیگر روستاهای اطراف طوس بوده، اختلاف نظر است. از آنجا که او در الفهرست و دیگر کتابهایش خود را طوسی خوانده و نجاشی از دانشمندان هم عصر او نیز در کتابهای رجالی خود وی را طوسی نامیده است ما نیز او را طوسی می دانیم از ظواهر امر چنین برمی آید که او هم در همان طوس به دنیا آمده است.(2)گفتنی است در آن زمان، ساکنان منطقه خراسان و طوس مانند بسیاری از دیگر مناطق ایران بیشتر سنی مذهب بوده اند. با این همه در اینکه شیعیان دوازده امامی در خراسان و سرزمین های اطراف بارگاه امام هشتم حضرت رضا(ع) وجود داشته اند جای تردید نیست. شاعر نامی ایران فردوسی طوسی- سراینده شاهنامه- هم عصر استادان شیخ طوسی است و شیعه بودن او نیز بر کسی پوشیده نیست.(3)
شیخ طوسی را شیخ الطلائفه و گاهی شیخ الامامیه نیز گفته اند. کنیه او ابوجعفر است که گاهی در برابر شیخ کلینی و شیخ صدوق که کنیه هردوی آنها ابوجعفر بود به او ابوجعفر ثالث گویند. این سه عالم شیعی یعنی شیخ صدوق، کلینی و طوسی هم نام و هم کنیه اند و هر سه از دانشمندان شیعه و نویسندگان کتب اربعه (کافی، تهذیب، استبصار و من لایحضر الفقیه) هستند این چهار کتاب از کتابهای معتبر شیعه و از منابع مهم فقه شیعه به شمار می آیند.